W okresie letnim wiele młodych osób chce dorobić w czasie wakacji. Pracodawcy również coraz chętniej zatrudniają młodzież do prostych prac sezonowych – np. w gastronomii, handlu czy rolnictwie. Zanim jednak przyjmiesz do pracy osobę niepełnoletnią, sprawdź, kim jest młodociany i jakie obowiązują zasady jego zatrudniania. Poniżej znajdziesz pełne, aktualne informacje prawne wraz z podziałem na to, co wolno, a czego nie wolno.
Kto to jest pracownik młodociany?
Zgodnie z art. 190 § 1 Kodeksu pracy:
Młodociany to osoba, która ukończyła 15 lat, ale nie osiągnęła 18 roku życia.
Co ważne, osoby poniżej 15 roku życia co do zasady nie mogą pracować, z wyjątkiem ściśle określonych przypadków (np. działalność artystyczna, sportowa lub kulturalna – art. 304⁵ KP). Takie zatrudnienie wymaga zgody rodziców i inspektora pracy.
| Podstawa prawna: Art. 190. Kodeks Pracy Ustawowe pojęcie młodocianego § 1. Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. § 2. Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 lat, z zastrzeżeniem art. 191 zasady zatrudniania młodocianych § 2idx1–23. Art. 3045. Kodeks Pracy Wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko poniżej 16. roku życia § 1. Wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy. § 2. Właściwy inspektor pracy wydaje zezwolenie, o którym mowa w § 1, na wniosek podmiotu określonego w tym przepisie. … |
W jakim celu można zatrudnić młodocianego?
Zgodnie z przepisami, młodociany może być zatrudniony:
- W celu przygotowania zawodowego (np. nauka zawodu, praktyki szkolne),
- W celu zarobkowym przy pracach lekkich, w tym również pracach sezonowych.
W tym artykule koncentrujemy się właśnie na tej drugiej sytuacji – zatrudnieniu młodocianych do sezonowej pracy zarobkowej.
Warunki, które trzeba spełnić
Zatrudnienie młodocianego do pracy sezonowej jest dozwolone, jeśli:
- ma ukończone 15 lat,
- ukończył szkołę podstawową,
- przedstawi zaświadczenie lekarskie, że dana praca nie zagraża jego zdrowiu,
- zostanie zatrudniony do prac lekkich, zgodnych z przepisami.
Podstawa prawna: art. 191 § 1 Kodeksu pracy
Jakie prace może wykonywać młodociany?
Młodociany może wykonywać wyłącznie prace lekkie, czyli takie, które:
- nie stwarzają zagrożenia dla zdrowia, życia ani rozwoju psychicznego,
- nie utrudniają wypełniania obowiązku szkolnego,
- są zgodne z wykazem prac lekkich ustalonym przez pracodawcę i zatwierdzonym przez inspektora pracy (art. 200¹ KP).
✅ Przykładowe prace lekkie sezonowe:
- pomoc w gastronomii (zmywanie, roznoszenie posiłków, drobne prace porządkowe),
- pomoc w sklepie (wykładanie towaru, pakowanie, metkowanie),
- sprzątanie, podlewanie roślin, dbanie o teren,
- zbiór owoców lub warzyw przy prostych czynnościach,
- rozdawanie ulotek, kolportaż gazet.
❌ Czego młodociany nie może robić?
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 r. zabronione jest zatrudnianie młodocianych przy:
- pracach fizycznie zbyt ciężkich (np. dźwiganie ładunków powyżej dopuszczalnych norm),
- pracach z chemikaliami, substancjami drażniącymi, pyłami, gazami, smarami,
- obsłudze maszyn przemysłowych, urządzeń tnących, elektrycznych,
- pracach na wysokości, przy rusztowaniach,
- pracach w hałasie, wibracjach lub wysokiej temperaturze,
- transportowaniu ciężkich towarów (np. przy załadunku/rozładunku).
❗ Pracodawca ma obowiązek sporządzić wykaz prac lekkich i uzyskać jego akceptację przez inspektora pracy (art. 200¹ § 4 KP).
| Podstawa prawna: Art. 2001. Kodeks Pracy Prace, przy których mogą być zatrudniani młodociani § 1. Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac. § 2. Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego. § 3. Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 204 zatrudnianie młodocianych przy pracach wzbronionych. § 4. Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma obowiązku wydania regulaminu, ustala wykaz lekkich prac w osobnym akcie. § 5. Pracodawca jest obowiązany zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac przed dopuszczeniem go do pracy. |
Ile godzin dziennie i tygodniowo może pracować młodociany?
Zależy to od tego, czy młodociany uczęszcza do szkoły.
W trakcie roku szkolnego:
- do 6 godzin dziennie,
- do 30 godzin tygodniowo,
- w dni, gdy są zajęcia szkolne – tylko do 2 godzin dziennie.
W wakacje lub ferie (gdy nie chodzi do szkoły):
- do 7 godzin dziennie,
- do 35 godzin tygodniowo.
| Podstawa prawna: Art. 202. Kodeks Pracy Wymiar czasu pracy młodocianego § 1. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę. § 2. Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę. § 3. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. §31. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy. § 4. (uchylony) |
Obowiązkowy odpoczynek i czas wolny
Zgodnie z art. 203 KP:
- młodociany musi mieć co najmniej 14 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego,
- 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego, obejmującego niedzielę,
- jeśli pracuje dłużej niż 4,5 godziny dziennie – przysługuje mu 30-minutowa przerwa (art. 202 § 3 KP).
❌ Czego jeszcze NIE wolno?
- ❌ zatrudniać młodocianego w nadgodzinach,
- ❌ zatrudniać w porze nocnej (dla młodocianych: 22:00–6:00),
- ❌ zawierać umów cywilnoprawnych (np. zlecenia) z pominięciem przepisów o pracy młodocianych – każdorazowo należy stosować zasady z Kodeksu pracy.
| Podstawa prawna: Art. 203. Kodeks Pracy Zakaz zatrudniania młodocianego w godzinach nadliczbowych i porze nocnej § 1. Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. § 11. Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 2200 a 600. W przypadkach określonych w art. 191 zasady zatrudniania młodocianych § 2idx1–23 i § 26 pora nocna przypada pomiędzy godzinami 2000 a 600. § 2. Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin. § 3. Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę. |
Wymogi formalne po stronie pracodawcy
Aby zatrudnić młodocianego, pracodawca musi:
- zawrzeć umowę o pracę na piśmie, najlepiej na czas określony (np. wakacje),
- odebrać orzeczenie lekarskie,
- opracować i zatwierdzić wykaz prac lekkich,
- zgłosić pracownika do ZUS,
- przestrzegać przepisów o czasie pracy i odpoczynku.
Podsumowanie – zatrudnianie młodocianych do pracy sezonowej
| Wymóg lub ograniczenie | Zasada |
|---|---|
| Wiek | Ukończone 15 lat, poniżej 18 lat |
| Ukończona szkoła podstawowa | Tak |
| Rodzaj umowy | Umowa o pracę (najczęściej na czas określony) |
| Zaświadczenie lekarskie | Obowiązkowe |
| Rodzaj pracy | Tylko prace lekkie |
| Limit czasu pracy (wakacje) | Do 7 h/dzień, 35 h/tydzień |
| Limit czasu pracy (rok szkolny) | Do 6 h/dzień, 30 h/tydzień; 2 h/dzień przy zajęciach szkolnych |
| Nadgodziny i praca w nocy | Zakazane |
| Odpoczynek dobowy / tygodniowy | Min. 14 h / 48 h |
| Przerwa przy pracy >4,5 h | 30 minut |
| Wykaz prac lekkich + zgoda PIP | Obowiązkowe |
Podstawy prawne:
- Kodeks pracy – art. 190–204,
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. – w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym (Dz.U. 2004 nr 200 poz. 2047),
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 czerwca 2014 r. – w sprawie warunków zatrudniania młodocianych przy pracach lekkich,
- Art. 304⁵ Kodeksu pracy – zatrudnianie osób poniżej 15 lat.
Sprawdź jak w łatwy sposób organizować pracę w zespole. Planuj zadania w Teametria.
