Lato w biurze i na budowie – co musisz wiedzieć o pracy w upale?

Tegoroczne lato w Polsce zaskakuje… spokojem. W przeciwieństwie do poprzednich sezonów, kiedy biura przypominały sauny, a place budowy topniały w słońcu, sierpień 2025 przynosi raczej umiarkowane temperatury. Ale to nie powód, by temat pracy w upale odłożyć do szuflady.

Bo choć pogoda w tym roku łaskawsza, każdy doświadczony pracodawca wie, że lato potrafi zmienić swoje oblicze z dnia na dzień. Fala upałów może pojawić się nagle – i to właśnie wtedy okazuje się, kto naprawdę był przygotowany. A zgodnie z obowiązującymi przepisami, obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy w upale nie zależy od statystyk pogodowych, tylko od realnych warunków w miejscu pracy.

Obowiązki pracodawcy zapisane w przepisach

Zgodnie z art. 207 Kodeksu pracy, to na pracodawcy spoczywa odpowiedzialność za bezpieczeństwo i higienę pracy – w każdych warunkach. To oznacza, że nawet jeśli pogoda przez większość lata jest umiarkowana, firma powinna być gotowa zareagować natychmiast, gdy temperatura wzrośnie.

Od wiosny 2025 obowiązują też znowelizowane przepisy BHP, które jasno określają, że:

• przy temperaturze powyżej 28°C w pomieszczeniach lub powyżej 25°C na otwartej przestrzeni, pracodawca musi zapewnić pracownikom zimne napoje (§ 112 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów BHP),
• przy przekroczeniu 32°C na zewnątrz i 35°C w zamkniętych pomieszczeniach, obowiązuje zakaz wykonywania niektórych prac fizycznych – bez względu na to, czy fala upałów trwa tydzień, czy jeden dzień.

Podstawa prawna Art. 207. Kodeks Pracy Obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy § 1. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy, o których mowa w art. 23711 służba bezpieczeństwa i higieny pracy § 2. § 2.Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany: 1) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy; 2) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń; 3) reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy; 4) zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy; 5) uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych; 6) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy; 7) zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy. § 21. Koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w żaden sposób nie mogą obciążać pracowników. § 3. Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nich obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

Upał nie trwa długo? Przepisy nadal obowiązują

Wielu pracodawców pyta: „Czy jeśli to tylko dwa gorące dni w miesiącu, muszę cokolwiek zmieniać?” Odpowiedź brzmi: tak.

Przepisy nie różnicują obowiązków w zależności od długości fali upałów – kluczowe jest to, czy temperatura w miejscu pracy przekracza dopuszczalne normy. Nawet jeśli upał pojawia się tylko na chwilę, to w tym czasie pracodawca ma obowiązek:

• zapewnić napoje w wystarczającej ilości i temperaturze,
• zorganizować pracę tak, by chronić zdrowie pracowników (np. rotacja, przerwy, zmiana godzin pracy),
• udostępnić wentylację, klimatyzację lub inne środki poprawiające warunki.

Praca fizyczna? Tu nie ma miejsca na improwizację

Szczególne znaczenie mają te przepisy dla firm, które zatrudniają pracowników terenowych – np. w budownictwie, rolnictwie, ogrodnictwie.

Zgodnie z obecnymi przepisami, przy pracy na zewnątrz pracodawca:

• nie może dopuszczać pracowników do pracy w pełnym słońcu, jeśli temperatura przekracza 32°C i praca wymaga dużego wysiłku,
• musi zapewnić zacienione miejsca odpoczynku, wodę pitną i wodę do mycia (przy pracy brudzącej – nawet 90 l dziennie na osobę, § 113 rozporządzenia BHP),
• powinien wyposażyć pracowników w lekką odzież ochronną, nakrycia głowy i okulary przeciwsłoneczne.

I nie ma tu znaczenia, czy taki dzień zdarza się raz w miesiącu. Obowiązek ochrony zdrowia pracownika nie działa „na procenty” – jest bezwarunkowy.

Co może zrobić pracownik?

W ekstremalnych przypadkach – np. gdy temperatura w miejscu pracy przekracza bezpieczne normy, a pracodawca nie reaguje – pracownik może odmówić wykonywania obowiązków. Mówi o tym wyraźnie art. 210 §1 Kodeksu pracy.

Jeśli warunki pracy zagrażają zdrowiu lub życiu, pracownik ma prawo powstrzymać się od pracy i zachować prawo do wynagrodzenia. Warunkiem jest zgłoszenie tego przełożonemu.

Art. 210. Kodeks Pracy Prawo pracownika do powstrzymania się od wykonywania pracy § 1. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. § 2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w § 1, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. § 21. Pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2. § 3. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. § 4. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób. § 5. Przepisy § 1, 2 i 4 nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia. § 6. Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej

Choć upał jest zjawiskiem sezonowym, nie zwalnia to pracodawcy z obowiązku zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy – przeciwnie. Przepisy z 2025 roku stawiają sprawę jasno: są granice temperatur, których nie wolno przekraczać, a działania profilaktyczne nie są już „mile widziane”, ale wymagane prawnie.

Dla pracodawcy to wyzwanie, ale i okazja – by zadbać o ludzi i pokazać, że firma dba nie tylko o wyniki, ale też o tych, którzy je wypracowują.

Kontrole, odpowiedzialność, kary

W 2025 roku Państwowa Inspekcja Pracy intensywnie prowadzi kontrole warunków pracy – szczególnie w miesiącach letnich. Za nieprzestrzeganie przepisów związanych z ochroną przed upałem pracodawca może otrzymać mandat od 1 000 do 30 000 zł.

Co więcej – jeśli dojdzie do wypadku lub zasłabnięcia pracownika w wyniku upału, pracodawca ponosi pełną odpowiedzialność, również karną, jeśli nie wdrożył odpowiednich środków zapobiegawczych.

Zapisuj najważniejsze sprawy na listach zadań w Teametria. Sprawdź w 30 dnia ZA DARMO.